Rối loạn lo âu và các vấn đề về giấc ngủ thường có mối liên hệ chặt chẽ với nhau: lo lắng khiến bạn mất ngủ, trong khi chất lượng giấc ngủ kém lại làm tăng mức độ căng thẳng. Theo thời gian, tình trạng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động hàng ngày, làm suy giảm khả năng tập trung, đồng thời là nguyên nhân gây ra các vấn đề sức khỏe nguy hiểm khác. 

Hiểu rõ mối quan hệ giữa lo âu và giấc ngủ là bước quan trọng đầu tiên để “phá vỡ” vòng luẩn quẩn này. Từ đó, người bệnh có thể tìm ra những phương pháp hỗ trợ hiệu quả cho cả sức khỏe tinh thần lẫn phục hồi giấc ngủ chất lượng.

Xem thêm: Lo Âu Là Gì? Hiểu Đúng Về Rối Loạn Lo Âu Và Cách Kiểm Soát

Nhận biết mất ngủ do rối loạn lo âu như thế nào? 

 

Các triệu chứng của mất ngủ do rối loạn lo âu khá rõ ràng, dễ nhận biết qua những biểu hiện sau:

• Cảm giác não nặng nề, quá tải
• Dễ cáu gắt, khó chịu
• Bồn chồn, lo lắng, không thể nằm yên một chỗ
• Cảm giác như có điều gì đó nguy hiểm hoặc tai họa sắp xảy ra

Bên cạnh các triệu chứng về tinh thần, thể chất cũng bị tác động không ít khi một người trải qua cơn mất ngủ do lo âu: 

• Rối loạn tiêu hóa
• Nhịp tim nhanh
• Thở gấp, khó thở
• Đổ mồ hôi
• Căng cứng cơ bắp
• Run rẩy

Một số bệnh nhân còn trải qua các cơn hoảng loạn về đêm (nocturnal panic attacks). Cơn hoảng loạn là tình trạng bùng phát đột ngột những cảm giác sợ hãi cực độ. Cơn hoảng loạn về đêm chỉ xảy ra vào ban đêm và thường đánh thức bạn giữa đêm.

Không chỉ người lớn tuổi, tình trạng này có thể gặp ở cả thanh thiếu niên, người trẻ và thậm chí là trẻ em. Đặc biệt, những người đã có sẵn rối loạn giấc ngủ (mất ngủ, ngủ rũ, hội chứng chân không yên), hoặc rối loạn tâm thần (lo âu, trầm cảm, rối loạn hoảng sợ, rối loạn lưỡng cực, nghiện chất) dễ rơi vào tình trạng mất ngủ kèm lo âu hơn. Các chấn thương tâm lý, cú sốc như mất người thân, ly hôn, hay trải qua bạo lực cũng có thể là tác nhân mạnh mẽ.

Một trường hợp ví dụ được ghi nhận tại Phòng khám chuyên khoa Yên Hoà: bệnh nhân nam, 35 tuổi, mất ngủ 7–10 ngày liên tiếp. Nhờ massage và tập luyện, giấc ngủ trở lại được vài hôm và lại biến mất. Tình trạng kéo dài hơn một tháng kèm theo triệu chứng tim đập nhanh, người bứt rứt và những cơn ợ nóng khó chịu. Không chỉ có mất ngủ, anh còn mang theo nhiều “gánh nặng” lâu năm: viêm xoang mãn tính với những cơn nặng đầu, chảy dịch xuống họng; cơ thể mệt mỏi triền miên.

Nguyên nhân sâu xa khiến lo âu biến giấc ngủ thành một cuộc chiến?

Về mặt sinh học, giấc ngủ vốn được chia thành 4 giai đoạn: ru ngủ, ngủ nông, ngủ sâu và REM (Rapid Eye Movement – giai đoạn cử động mắt nhanh). Đây là một hành trình tự nhiên giúp cơ thể phục hồi toàn diện sau một ngày, trong đó 2 giai đoạn quan trọng nhất là:

• Ngủ sâu là lúc cơ thể sửa chữa tế bào, tái tạo năng lượng, hồi phục cơ bắp.
• Ngủ REM là khoảng thời gian não bộ “dọn dẹp” stress, xử lý ký ức và cảm xúc trong ngày, giúp bạn thức dậy với tâm trí sáng suốt hơn.

Khi lo âu kéo dài, hệ thần kinh tự động (autonomic nervous system) luôn trong trạng thái “báo động đỏ”. Cơ thể tiết ra hormone cortisol và adrenaline liên tục, khiến nhịp tim nhanh, hơi thở gấp, cơ bắp căng cứng. Chính sự cảnh giác này làm rút ngắn hoặc xóa bỏ hai giai đoạn quan trọng nhất của giấc ngủ – ngủ sâu và REM.

Kết quả là, bạn có thể ngủ đủ 7–8 tiếng nhưng sáng dậy vẫn mệt mỏi, đầu óc nặng nề, cảm giác như chưa từng nghỉ ngơi đúng nghĩa. Ngược lại, có những người chỉ ngủ 6 tiếng nhưng vẫn khỏe, vì họ có đến 2 tiếng ngủ sâu – REM chất lượng.

Xem thêm: Vì sao ngủ đủ vẫn mệt mỏi? – Bí mật nằm ở giấc ngủ sâu và REM

Không chỉ dừng lại ở đó, lo âu mãn tính còn khiến bạn khó thư giãn ngay cả trước khi đi ngủ. Một việc nhỏ như lái xe đi làm, hay chỉ cần nghĩ đến email chưa trả lời, cũng đủ khiến tim bạn đập nhanh, dạ dày co thắt, và đầu óc không thể tĩnh lại. Khi tâm trí không thể “tắt”, giấc ngủ cũng chẳng bao giờ bắt đầu trọn vẹn.

Lo âu và mất ngủ cũng liên quan mật thiết đến hoạt động bất thường ở não bộ vùng hạnh nhân (amygdala) – trung tâm xử lý cảm xúc sợ hãi. Khi vùng này hoạt động quá mức, cơ thể sẽ phản ứng như thể luôn trong trạng thái nguy hiểm, ngay cả khi bạn đang nằm trên giường. Và thế là, thay vì để giấc ngủ chữa lành, lo âu biến đêm tối thành một trận chiến không hồi kết – nơi tâm trí cứ chạy mãi, khiến bạn kiệt quệ cả thể xác lẫn tinh thần.

Có thể chữa dứt điểm mất ngủ do rối loạn lo âu không?

Không phải ai mất ngủ kèm lo âu cũng cần uống thuốc, nhưng cũng không phải trường hợp nào “tự cố gắng” cũng vượt qua được. Việc điều trị phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ của triệu chứng và tình trạng sức khoẻ của mỗi người.

Điều trị mất ngủ lo âu ở mức độ nhẹ

Ở giai đoạn này, sự thay đổi thói quen và tâm lý đóng vai trò lớn. Nhiều người chỉ cần điều chỉnh lối sống đã thấy giấc ngủ và tinh thần cải thiện rõ rệt.

• Thay đổi lối sống: Giữ giờ ngủ đều đặn, tránh caffeine – rượu bia buổi tối, hạn chế màn hình xanh. Thay bằng đọc sách, nghe nhạc nhẹ, thiền hoặc tập thở 4-7-8.
• Tăng cường vận động: Nghiên cứu cho thấy chỉ 30 phút đi bộ nhanh mỗi ngày cũng có thể giúp giảm 20–30% mức độ lo âu và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Dinh dưỡng hỗ trợ: Bổ sung thực phẩm giàu magie (hạt, rau xanh), vitamin nhóm B và omega-3 giúp hệ thần kinh cân bằng hơn.
• Liệu pháp tâm lý: Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT-I) được coi là “tiêu chuẩn vàng” cho mất ngủ và lo âu. Người bệnh sẽ học cách thay đổi suy nghĩ tiêu cực, thư giãn và tái thiết lập thói quen ngủ.

Điều trị mất ngủ lo âu ở mức độ vừa đến nặng

Ở mức độ này, sự đồng hành của bác sĩ tâm thần hoặc các chuyên gia tâm lý là bắt buộc. Bạn nên điều trị sớm để làm giảm tối đa nguy cơ triệu chứng chuyển sang trầm cảm hoặc rối loạn lo âu mạn tính.

• Thuốc điều trị: bác sĩ có thể kê thuốc chống lo âu, thuốc hỗ trợ ngủ hoặc thuốc chống trầm cảm (nhóm SSRIs, SNRIs) tùy từng trường hợp. Thuốc giúp kiểm soát triệu chứng nhưng cần dùng đúng liều, đúng thời gian và tuyệt đối không tự ý dừng.
• Trị liệu kết hợp: song song với thuốc, liệu pháp tâm lý (CBT, trị liệu cá nhân/nhóm) giúp người bệnh học cách quản lý stress và lo âu lâu dài.
• Theo dõi sức khỏe tổng quát: vì lo âu – mất ngủ mạn tính thường đi kèm các bệnh lý như tim mạch, rối loạn nội tiết, trầm cảm, nên cần được khám tổng quát định kỳ.
• Can thiệp hỗ trợ chuyên sâu: Một số trường hợp được khuyến nghị tham gia chương trình trị liệu giấc ngủ chuyên biệt (Sleep Therapy Program) để phục hồi giấc ngủ sâu và REM.

Mất ngủ kèm lo âu không phải chỉ là “căng thẳng bình thường”. Tình trạng này có thể chuyển thành bệnh lý bệnh lý thực sự. Do đó người bệnh cần quan sát kỹ cơ thể để có hướng xử lý đúng cách. Việc lựa chọn giải pháp phù hợp với mức độ triệu chứng chính là chìa khoá để bạn tìm lại giấc ngủ yên bình và tinh thần cân bằng.

Khám mất ngủ lo âu tại Phòng khám chuyên khoa Yên Hoà 

Với đội ngũ các chuyên gia tâm thần hàng đầu Hà Nội, Phòng khám Chuyên khoa Yên Hòa là địa chỉ uy tín thăm khám và điều trị về các vấn đề sức khoẻ tâm thần, tâm lý. Ưu điểm của Phòng khám bao gồm:

• Quy trình thăm khám chuyên nghiệp với trang thiết bị hiện đại
• Phương pháp điều trị đa dạng
• Chi phí khám và điều trị hợp lý

Phác đồ điều trị tại Phòng khám Chuyên khoa Yên Hoa được đội ngũ bác sĩ cá nhân hoá theo từng tình trạng, giúp người bệnh sớm khôi phục sức khoẻ và đảm bảo chất lượng cuộc sống. 

Đặt lịch khám với các bác sĩ tâm thần của Phòng khám Yên Hòa tại:

• Địa chỉ: Số 11 i4, ngõ 37 Trần Kim Xuyến, khu Đô Thị Mới Yên Hoà, phường Yên Hoà, Hà Nội
• Thời gian làm việc: Thứ 2 - Chủ nhật: 8h00 - 19h30
• Hotline: 0983. 188. 689 hoặc 0866. 188. 689
• Website: https://phongkhamyenhoa.vn

Xem thêm: Danh sách bác sĩ tại Phòng Khám Yên Hoà Clinic

Nguồn: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21543-sleep-anxiety