Nhưng rồi, chẳng cần một cơn bão hay biến cố nào, bầu trời trong bạn bỗng tối sầm lại. Mọi giấc mơ, mọi kế hoạch từng thắp sáng tâm trí đều vụt tắt như thể chưa từng tồn tại. Bạn thu mình vào một góc tối, trốn tránh cả thế giới lẫn chính mình. Những nụ cười hôm qua trở thành những tiếng thở dài nặng nề hôm nay.

Bạn không hiểu vì sao. Người thân không hiểu vì sao. Và xã hội – đôi khi – vội vàng gắn cho bạn hai chữ: "tính khí thất thường." Nhưng sự thật là, bạn không chỉ "vui buồn thất thường". Bạn đang bị xé toạc giữa hai cực cảm xúc trái ngược – một cuộc nội chiến thầm lặng mà chỉ những người mắc rối loạn lưỡng cực mới thực sự hiểu được.

Rối loạn lưỡng cực không phải là sự "yếu đuối" trong ý chí. Đó là một căn bệnh nghiêm trọng, có thể hủy hoại từ sự nghiệp, tình yêu đến cả cuộc đời – nếu không được nhận diện và điều trị kịp thời.

Bài viết này sẽ là nơi đầu tiên, để bạn – hoặc người bạn yêu thương – hiểu rõ hơn về hành trình đầy giằng xé ấy. Và quan trọng nhất, là cách để không còn phải một mình vật lộn trong bóng tối.

>>> Xem chi tiết: Rối Loạn Tâm Lý Có Nguy Hiểm Không? Tất Tần Tật Những Điều Bạn Cần Biết

Rối loạn lưỡng cực là gì? Khi nội tâm liên tục bị xé toạc giữa hai cực cảm xúc

Rối loạn lưỡng cực là một dạng rối loạn tâm thần đặc trưng bởi sự thay đổi cực đoan và kéo dài giữa hai trạng thái cảm xúc trái ngược: hưng cảm (quá mức vui vẻ, kích động) và trầm cảm (buồn bã, tuyệt vọng). Những dao động này không theo tình huống thực tế, mà diễn ra bất thường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến suy nghĩ, hành vi và khả năng sống bình thường của người bệnh.

Đây không phải sự "thay đổi tâm trạng" thông thường. Người mắc rối loạn lưỡng cực có thể đang tràn đầy sinh lực, ý tưởng mới mẻ – chỉ để vài ngày sau rơi vào hố sâu kiệt quệ, chán nản và thậm chí là ý nghĩ tự làm hại bản thân.

Rối loạn lưỡng cực - Khi nội tâm liên tục bị xé toạc giữa hai cực cảm xúc

Theo số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 2–3% dân số toàn cầu mắc chứng rối loạn lưỡng cực, nhưng tỷ lệ người chưa được chẩn đoán đúng ngay từ đầu vẫn chiếm tới hơn 60%. Điều này khiến căn bệnh tiến triển nặng hơn, biến những cơn “dao động cảm xúc” ban đầu thành chuỗi sụp đổ toàn diện về tâm thần lẫn cuộc sống.

Giai đoạn hưng cảm và trầm cảm - Hai cực đối lập giằng xé nội tâm người bệnh

Nếu bạn từng chứng kiến một cơn bão – nơi bầu trời đang trong xanh bỗng cuộn xoáy thành cuồng phong – bạn sẽ hiểu phần nào cảm xúc của người mắc rối loạn lưỡng cực. Trong họ, cuộc sống là chuỗi ngày bị xé toạc giữa hai cực đối lập, không ngừng giằng co.

Giai đoạn hưng cảm và trầm cảm

1. Giai đoạn hưng cảm - Khi cảm xúc bùng nổ như một cơn lũ không kiểm soát

Ở giai đoạn hưng cảm, người bệnh như đang cưỡi trên một đợt sóng cao vút: tràn trề năng lượng, không biết mệt mỏi, lời nói tuôn trào liên tục, suy nghĩ nhảy cóc không điểm dừng.

Họ có thể cảm thấy mình “vĩ đại”, “bất khả chiến bại”, lao vào những hành động mạo hiểm như tiêu xài hoang phí, đầu tư vô lý, yêu đương bốc đồng. Hưng cảm không chỉ là "vui vẻ" – nó là sự bốc đồng cực độ, nơi lý trí bị cuốn phăng bởi ảo tưởng tự tin vô hạn.

2. Giai đoạn trầm cảm - Khi cảm xúc rơi tự do vào vực thẳm tuyệt vọng

Đối lập với hưng cảm là giai đoạn trầm cảm – một thế giới xám xịt, nơi mỗi bước đi đều nặng như đeo đá. Người bệnh cảm thấy kiệt quệ, mất hết động lực, không còn hứng thú với bất cứ điều gì từng yêu thích.
Cảm giác tội lỗi, vô dụng đè nặng, kéo theo những ý nghĩ tự trách bản thân, thậm chí là suy nghĩ tự tử. Một số người mô tả trầm cảm như "bị giam trong một căn phòng tối mà ngay cả việc tìm cánh cửa cũng trở nên vô nghĩa."

Sự tàn nhẫn của rối loạn lưỡng cực nằm ở chỗ: hai trạng thái này luân phiên nhau đến bất ngờ, không cần một tác nhân rõ ràng. Người bệnh bị kéo qua kéo lại giữa hai cực cảm xúc, như một con thuyền nhỏ giữa biển động – không phương hướng, không điểm tựa. Không có một chiếc đồng hồ nào đo được khi nào người bệnh "lên" hay "xuống" – và chính sự mất kiểm soát này mới là vết thương lớn nhất mà rối loạn lưỡng cực để lại.

Nếu bạn thấy ai đó bỗng nhiên trở nên "quá phấn khích" hoặc "quá tuyệt vọng" mà không lý do – đừng vội phán xét. Bên trong họ, có thể đang diễn ra một cuộc chiến nội tâm khốc liệt hơn bất kỳ cơn bão nào.

Phân loại rối loạn lưỡng cực – Không phải cơn cảm xúc nào cũng giống nhau

Mỗi người mang trong mình một cơn bão cảm xúc khác nhau. Có người lên đỉnh cao rực rỡ rồi rơi vào vực sâu tăm tối. Có người lại sống trong chuỗi ngày lưng chừng, lặng lẽ trôi giữa bất ổn mà không ai nhận ra. Rối loạn lưỡng cực không phải một “khuôn mẫu bệnh lý” duy nhất – nó có nhiều hình dạng, nhiều nhịp điệu tâm hồn méo mó khác nhau.

1. Rối loạn lưỡng cực I – Những cơn hưng cảm dữ dội

Đây là dạng nặng nhất, với ít nhất một giai đoạn hưng cảm dữ dội kéo dài ít nhất 7 ngày hoặc nghiêm trọng đến mức cần nhập viện ngay cả khi không có trầm cảm đi kèm. Người bệnh có thể rơi vào ảo giác, hoang tưởng hoặc hành vi liều lĩnh nguy hiểm – như tiêu tiền vô độ, bạo lực, hay muốn “cứu thế giới”. Sau đó, họ thường rơi thẳng xuống vực sâu của trầm cảm nặng, như hai cực cảm xúc giằng xé nhau tàn khốc.

2. Rối loạn lưỡng cực II – Những nỗi buồn triền miên trong vỏ bọc im lặng

Không có những cơn hưng cảm bùng nổ như loại I. Thay vào đó, người bệnh trải qua các giai đoạn trầm cảm nặng, xen kẽ với những đợt hưng cảm nhẹ hơn gọi là “hưng cảm nhẹ” (hypomania).
Bên ngoài, họ có thể vẫn giữ vẻ bình thản, nhưng bên trong là một bản nhạc trầm buồn kéo dài không dứt. Giai đoạn này dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với “tính cách thất thường”, khiến người bệnh không được hỗ trợ đúng lúc. 

3. Rối loạn lưỡng cực chu kỳ nhanh – Khi tâm trạng đổi màu liên tục

Tối hôm qua còn muốn viết sách, sáng nay không ra khỏi giường được. Chu kỳ nhanh (Rapid Cycling) là khi người bệnh trải qua ít nhất 4 đợt hưng cảm – trầm cảm – hypomania trong vòng một năm. Nhịp xoay liên tục này khiến cơ thể và tâm trí kiệt quệ, mất phương hướng, và thường đi kèm nguy cơ tự sát cao hơn.

4. Cyclothymia – Phiên bản “nhẹ” nhưng dai dẳng

Là những chu kỳ cảm xúc lưng chừng, không đủ nặng để gọi là hưng cảm hay trầm cảm, nhưng lại kéo dài liên tục trên 2 năm (1 năm với trẻ nhỏ). Người mắc thường cảm thấy mình "không ổn nhưng cũng không đến mức bệnh", sống trong vùng xám cảm xúc – nơi mọi thứ luôn thiếu ổn định nhưng khó định danh. Và chính sự dai dẳng ấy khiến họ mệt mỏi.

5. Rối loạn lưỡng cực không xác định - Khi cảm xúc lạc nhịp mà chưa được gọi tên

Có những người mang biểu hiện rối loạn cảm xúc rõ ràng, nhưng không trọn vẹn với bất kỳ nhóm nào ở trên. Họ lên – xuống thất thường, hành vi thay đổi, tâm trạng bất ổn… nhưng chưa đạt ngưỡng lâm sàng cụ thể. Dạng này thường bị bỏ sót, nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được theo dõi và hỗ trợ chuyên sâu.

Rối loạn lưỡng cực có di truyền không? – Khi “tâm lý” có thể là một phần ADN của bạn

Bạn có thể từng nghe ai đó nói: “Nhà này ai cũng nóng nảy, thất thường.” Nhưng đôi khi, đó không chỉ là tính cách – mà là dấu vết di truyền của một bệnh lý tâm thần.

Nhiều nghiên cứu y khoa đã cho thấy rối loạn lưỡng cực có yếu tố di truyền rõ rệt. Nếu một người thân cấp một (như cha mẹ hoặc anh chị em ruột) mắc bệnh, nguy cơ bạn mắc rối loạn lưỡng cực có thể tăng gấp 10 lần so với người không có tiền sử gia đình. Một nghiên cứu lớn của Viện Sức khỏe Tâm thần Hoa Kỳ (NIMH) cho biết: khoảng 80–90% người mắc rối loạn lưỡng cực có người thân bị rối loạn tâm thần tương tự.

Rối loạn lưỡng cực có di truyền không

Tuy nhiên, di truyền không phải là định mệnh. Việc bạn mang trong mình gen dễ mắc bệnh không có nghĩa chắc chắn bạn sẽ mắc bệnh. Môi trường sống, lối sống, stress kéo dài, sang chấn tâm lý… là những yếu tố có thể kích hoạt (hoặc không) những gene tiềm ẩn này.

Hiểu được nguy cơ di truyền là cách để chủ động phòng ngừa. Nếu trong gia đình bạn có người từng được chẩn đoán mắc rối loạn lưỡng cực, bạn nên quan sát kỹ những biến đổi trong cảm xúc và hành vi của mình. Một bài test đánh giá tâm lý định kỳ, một cuộc trò chuyện với chuyên gia, hay chỉ đơn giản là học cách lắng nghe nội tâm – đều có thể là bước đi đầu tiên để bạn bảo vệ chính mình, trước khi quá muộn.

Biến chứng của rối loạn lưỡng cực nếu không điều trị đúng cách

Rối loạn lưỡng cực không chỉ là câu chuyện của những cảm xúc thất thường. Nếu không được điều trị đúng cách, nó có thể âm thầm phá vỡ các mối quan hệ, sự nghiệp, và thậm chí là cả nhân cách người bệnh. Không ai muốn trở thành phiên bản xa lạ của chính mình – nhưng với rối loạn lưỡng cực, điều đó có thể xảy ra, lặp đi lặp lại.

Ở giai đoạn hưng cảm, người bệnh có thể tiêu xài không kiểm soát, lao vào các mối quan hệ bốc đồng, nói năng thô bạo, hành động nguy hiểm mà không màng hậu quả. Khi rơi vào trầm cảm, họ có thể buông bỏ công việc, né tránh người thân, hoặc chìm trong ý nghĩ tự sát kéo dài – mà không ai hay biết.

Biến chứng của rối loạn lưỡng cực

Thực tế, tỷ lệ tự tử ở người mắc rối loạn lưỡng cực cao gấp 15–20 lần so với người bình thường. Và theo nghiên cứu từ Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ, có đến 1/4 bệnh nhân rối loạn lưỡng cực từng có ít nhất một lần cố gắng tự sát.

Không dừng lại ở tâm lý, bệnh cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể chất. Mất ngủ kinh niên, nghiện chất, rối loạn ăn uống, nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và tiểu đường… là những hệ lụy phổ biến đi kèm. Những điều tưởng như không liên quan, nhưng đều bắt nguồn từ một cảm xúc không được kiểm soát kịp thời.

Rối loạn lưỡng cực có thể là một phần trong bạn. Nhưng nó không nên được phép là toàn bộ cuộc đời bạn. Điều trị sớm không chỉ để thoát khỏi triệu chứng – mà để bạn giữ lại những gì quý giá nhất trước khi chúng rơi rụng không lời báo trước.

Cảm xúc không lành nếu bạn cứ lờ đi – khám tâm thần là bước đi dũng cảm nhất

Bạn có thể giỏi che giấu mọi thứ – một nụ cười gượng, một câu “Tôi ổn”, một lịch trình bận rộn để lấp đi những khoảng trống. Nhưng cảm xúc không phải thứ có thể “im đi là hết”. Nó sẽ vẫn ở đó – lặng lẽ xô lệch, âm ỉ đau, và một ngày nào đó, nó sẽ bùng lên như một cơn bão… đúng lúc bạn không còn đủ sức chống chọi. Rối loạn lưỡng cực, cũng như nhiều rối loạn cảm xúc khác, sẽ không biến mất chỉ bằng việc cố gắng mạnh mẽ. Nó cần được lắng nghe – bởi chính bạn, và bởi những người có chuyên môn.

Nếu bạn đã từng cảm thấy mình không còn kiểm soát được chính mình, nếu bạn từng sợ hãi chính cảm xúc của bản thân – thì đừng chần chừ. Khám tâm thần không phải là lựa chọn cuối cùng, mà là bước đi đầu tiên để chữa lành. Tại Yên Hòa Clinic, đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và tận tâm sẽ đồng hành cùng bạn – không phán xét, không ép buộc – chỉ có sự lắng nghe và thấu hiểu. Liên hệ ngay với Yên Hòa Clinic, để hành trình trở lại với chính mình bắt đầu từ đây. “Hãy hành động ngay hôm nay trước khi mọi thứ trở nên quá muộn!” Đừng để hai từ “giá như” trở thành điều bạn phải nói sau này.

🏠 Địa chỉ: Số 11 i4, Ngõ 35 Trần Kim Xuyến, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
☎ Hotline: 0983. 188. 689 hoặc 0866. 188. 689
🌐 Website: https://phongkhamyenhoa.vn