Bài viết được cố vấn bởi ThS.BSNT Trịnh Trọng Tuấn - Bác sĩ khoa Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện E.

Theo thông tin của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2019, cứ 40 giây lại có một người chết vì tự tử trên thế giới. Năm 2011, WHO dự đoán đến năm 2030, trầm cảm sẽ là nguyên nhân gây tàn tật hàng đầu trên toàn cầu. Ước tính mỗi năm có gần 40.000 ca tự tử vì trầm cảm tại Việt Nam.

Theo TS Nguyễn Doãn Phương, Viện trưởng Viện Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai), tại Việt Nam, hiện có khoảng 30% dân số có rối loạn tâm thần, trong đó tỷ lệ trầm cảm chiếm 25%. Trong năm 2016, Viện khám và điều trị ngoại trú 18.402 lượt bệnh nhân trầm cảm (chiếm 30%), điều trị nội trú 446 lượt bệnh nhân (chiếm 13,0%).

Cũng theo Tiến sĩ, mỗi năm, số người tự tử do trầm cảm ở nước ta từ 36.000 - 40.000 người. Nghiên cứu mới nhất tại Viện năm 2016 ở những người bệnh từ 45 tuổi bị trầm cảm, có tỉ lệ 36,5% bệnh nhân có ý tưởng hoặc hành vi tự sát.

(Báo Nhân dân)

Trầm cảm có thể khác nhau về mức độ cảm nhận, vì vậy các chuyên gia sức khỏe tâm thần thường phân loại trầm cảm thành ba loại: nhẹ, trung bình hoặc nặng. Khi trầm cảm ở mức độ vừa phải hoặc nặng, nó có thể dẫn đến việc tự làm hại bản thân, có ý định tự tử hoặc cố gắng tự tử. Nếu bạn đang có ý định tự tử hoặc nhận thấy người mình yêu đang có sự thay đổi đột ngột và đáng lo ngại trong hành vi của họ, hãy chú ý và tìm kiếm sự giúp đỡ từ những người xung quanh.

TRẦM CẢM LÀ CON ĐƯỜNG NGẮN DẪN ĐẾN TỰ TỬ

Trầm cảm tự tử không phải là một chẩn đoán lâm sàng mà nó dùng để chỉ một người đang bị trầm cảm nặng hoặc trầm cảm lâm sàng và đang có ý định tự tử.

Bên cạnh suy nghĩ kết thúc cuộc đời, người bệnh cũng sẽ gặp nhiều dấu hiệu và triệu chứng trầm cảm phổ biến như:

• Cảm giác buồn bã, tội lỗi và/hoặc vô giá trị mãnh liệt
• Sự lo lắng
• Thiếu quan tâm đến sở thích và mối quan tâm
• Mệt mỏi
• Rối loạn giấc ngủ như mất ngủ hoặc khó ra khỏi giường vào buổi sáng

Trầm cảm khiến người bệnh dễ mất kiểm soát, không tìm thấy ý nghĩa hay mục đích sống - Ảnh: Internet

NGUYÊN NHÂN NÀO GÂY RA TRẦM CẢM TỰ TỬ?

Thông thường, suy nghĩ tự sát xuất hiện khi người bệnh cảm thấy vô vọng hay cuộc sống mất kiểm soát, không tìm thấy ý nghĩa hay mục đích sống. Có nhiều yếu tố tác động đến việc hình thành ý nghĩ tự tử ở người bệnh trầm cảm:

• Gặp vấn đề trong các mối quan hệ xung quanh
• Sử dụng chất gây nghiện trong thời gian dài
• Gặp khủng hoảng, áp lực trong công việc
• Chấn thương, gặp vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe
• Khó khăn tài chính

Mặt khác, việc xuất hiện bất kỳ rối loạn sức khỏe tâm thần nào như trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) hoặc lo lắng bên cạnh các triệu chứng trầm cảm đang tồn tại cũng có thể góp phần gây ra tình trạng tự tử ở người bệnh trầm cảm.

Những đối tượng dễ kết thúc mạng sống nhất khi ở trong trạng thái trầm cảm sẽ là những người:

• Đã từng cố gắng tự tử trong quá khứ
• Bị rối loạn sức khỏe tâm thần
• Cảm thấy tuyệt vọng, bị cô lập và/hoặc cô đơn
• Chưa kết hôn
• Là người đồng tính nam, đồng tính nữ, song tính hoặc chuyển giới
• Đã từng phục vụ trong quân đội
• Mắc một bệnh lý mãn tính như ung thư, tiểu đường hoặc bệnh nan y
• Bị đau mãn tính
• Bị chấn thương sọ não
• Có tiền sử gia đình tự tử
• Có rối loạn sử dụng ma túy hoặc rượu
• Đã từng bị lạm dụng hoặc chấn thương thời thơ ấu
• Sống ở vùng nông thôn

DẤU HIỆU CẢNH BÁO TRẦM CẢM TỰ TỬ

Những người tự tử không muốn chết mà muốn chấm dứt nỗi đau. Đừng coi việc họ nói về việc tự tử chỉ là những lời đe dọa. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy họ có thể đang nghĩ đến việc làm hại bản thân, hãy nhờ giúp đỡ. Dưới đây là một vài dấu hiệu cực đoan ở người bệnh trầm cảm có ý định tự tử mà bạn cần tham khảo:

• Tập trung vào cái chết: Một số người nói chuyện cởi mở về việc muốn chết hoặc họ tập trung vào chủ đề về cái chết nhiều hơn trong câu chuyện. Họ có thể nghiên cứu cách tự sát hoặc mua súng, dao hoặc thuốc.
• Lập kế hoạch: Người đó có thể thực hiện các bước để chuẩn bị cho cái chết, chẳng hạn như cập nhật di chúc, cho đi đồ đạc và nói lời từ biệt với người khác. Một số có thể viết một lá thư tuyệt mệnh.
• Trở nên rút lui: Người đó tránh xa bạn bè thân thiết và gia đình, mất hứng thú với các hoạt động và sự kiện xã hội và trở nên cô lập.
• Thể hiện sự tuyệt vọng: Người đó có thể nói chuyện cởi mở về nỗi đau không thể chịu đựng được hoặc cảm thấy mình là gánh nặng cho người khác.
• Thể hiện sự thay đổi tâm trạng hoặc giấc ngủ: Thông thường, người đó có thể bị trầm cảm, lo lắng, buồn bã hoặc tức giận. Họ cũng có thể rất cáu kỉnh, ủ rũ hoặc hung hăng. Nhưng họ có thể đột nhiên trở nên bình tĩnh sau khi quyết định tự tử. Sau đó, họ có thể ngủ nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường.
• Uống rượu hoặc dùng ma túy: Lạm dụng chất gây nghiện làm tăng nguy cơ tự tử. Sử dụng nhiều ma túy và rượu có thể là một nỗ lực nhằm xoa dịu nỗi đau hoặc làm hại bản thân.
• Hành động liều lĩnh: Người đó có thể gặp phải những rủi ro nguy hiểm, như lái xe khi say rượu hoặc quan hệ tình dục mạo hiểm.

Tự tử là cách người bệnh chấm dứt nỗi đau - Ảnh: Internet

NÊN LÀM GÌ KHI NGƯỜI THÂN CÓ Ý ĐỊNH TỰ TỬ?

Đầu tiên, hãy biết rằng bất kỳ ai cũng có thể trải qua ý nghĩ tự tử. Những suy nghĩ này không đại diện cho sự yếu đuối, thiếu sót hay thất bại cá nhân.

Nếu bạn có người thân đang cân nhắc các phương pháp tự tử hoặc chủ động nghĩ đến việc kết thúc cuộc đời mình, bạn có thể thực hiện những bước này để giúp họ được an toàn và liên hệ chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần để hỗ trợ họ:

• Tiếp cận tích cực: Lắng nghe và đưa ra sự hỗ trợ về mặt tinh thần cho người bệnh, giữ an toàn cho họ.
• Đi đến nơi nào đó an toàn: Đến một địa điểm an toàn có thể giúp người có ý định tự tử tránh những hành động kết thúc cuộc sống. Hãy gợi ý cho họ thử đến thư viện hoặc không gian công cộng, nhà bạn bè hoặc nơi nào đó mà bạn cảm thấy thoải mái.
• Loại bỏ vũ khí xung quanh: An toàn cũng có nghĩa là tránh xa vũ khí, thuốc men hoặc các phương pháp tự tử khác. Hãy loại bỏ những món đồ này xung quanh người bệnh, đặc biệt khi họ đang ở trong tình trạng nặng, phải dùng thuốc liên tục.
• Tránh uống rượu và sử dụng chất gây nghiện khác: Uống rượu hoặc sử dụng chất gây nghiện có vẻ hữu ích trong việc làm tê liệt những cảm xúc đau đớn và không mong muốn, nhưng bạn có thể thấy chúng thực sự làm trầm trọng thêm tình trạng trầm cảm và ý nghĩ tự tử.
• Hãy thử các kỹ thuật nối đất: Đi dạo một đoạn ngắn, âu yếm thú cưng và thở 4-7-8 đều là những ví dụ về kỹ thuật tiếp đất có thể giúp bệnh nhân trầm cảm giảm căng thẳng tột độ.
• Thư giãn: Nghe nhạc, thưởng thức món ăn hoặc đồ uống yêu thích hoặc xem ảnh (hoặc video) về những người và động vật bạn yêu thích có thể giúp họ cảm thấy bình tĩnh hơn và bớt đau khổ hơn.

Cảm giác đau đớn và tuyệt vọng có thể không cải thiện ngay lập tức và việc giải quyết ý nghĩ tự tử có thể cần thời gian và sự hỗ trợ của chuyên gia. Nhưng thực hiện những bước đầu tiên để quản lý những suy nghĩ này có thể giúp người bệnh có đủ khoảng cách để lấy lại hy vọng và khám phá các phương pháp giải tỏa lâu dài hơn.

HƯỚNG ĐIỀU TRỊ TRẦM CẢM TỰ TỬ

Trầm cảm nặng là một tình trạng nghiêm trọng có thể khiến cuộc sống trở nên rất khó khăn. Trầm cảm sẽ nguy hiểm hơn nếu người bệnh mặc nhiên nghĩ đến tình huống kết thúc cuộc sống. Dù vậy, việc điều trị trầm cảm tự tử là hoàn toàn có thể xảy ra.

• Tâm lý trị liệu: Trong liệu pháp tâm lý, còn được gọi là tư vấn tâm lý hoặc trị liệu trò chuyện, bác sĩ sẽ hỗ trợ người bệnh khám phá những vấn đề khiến họ cảm thấy muốn tự tử và học các kỹ năng giúp quản lý cảm xúc hiệu quả hơn.
• Thuốc: Thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần, thuốc chống lo âu và các loại thuốc điều trị bệnh tâm thần khác có thể giúp giảm các triệu chứng, giúp người bệnh bớt cảm thấy muốn tự tử hơn.
• Điều trị nghiện: Điều trị chứng nghiện ma túy hoặc rượu có thể bao gồm cai nghiện, các chương trình điều trị chứng nghiện và các cuộc họp nhóm tự lực.
• Hỗ trợ và giáo dục gia đình. Những người thân yêu của bạn có thể vừa là nguồn hỗ trợ vừa là nguồn xung đột. Việc cho họ tham gia điều trị có thể giúp họ hiểu những gì bạn đang trải qua, giúp họ có kỹ năng đối phó tốt hơn và cải thiện mối quan hệ và giao tiếp trong gia đình.

CHẨN ĐOÁN CÁC MỨC ĐỘ TRẦ M CẢM TẠI PHÒNG KHÁM CHUYÊN KHOA YÊN HÒA

Đừng để các triệu chứng của bệnh trầm cảm ngày càng trở nặng. Khám và điều trị bệnh trầm cảm kịp thời sẽ loại bỏ nguy cơ tự tử ở bệnh nhân trầm cảm. Hãy đến ngay Phòng khám Chuyên khoa Yên Hòa để được chẩn đoán và hướng dẫn thoát khỏi trầm cảm bằng phác đồ điều trị kết hợp:

• Trị liệu tâm lý: liệu pháp trò chuyện, nhận thức - hành vi, thư giãn, liệu pháp gia đình, liệu pháp tâm lý nhóm, liệu pháp tâm lý nâng đỡ, liệu pháp trò chơi, liệu pháp vẽ tranh…
• Dùng thuốc: thuốc chống trầm cảm, cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh, kiểm soát hưng phấn…
• Kiểm tra sức khỏe tâm thần qua các bài test phổ biến

Liên hệ ngay hotline 0983.188.689 hoặc 0866.188.689 để được hỗ trợ cũng như hẹn lịch khám trong thời gian sớm nhất.

Nguồn tham khảo:

• https://nhandan.vn/moi-nam-gan-40-nghin-nguoi-tu-tu-vi-benh-tram-cam-post289539.html
• https://www.verywellmind.com/suicidal-ideation-380609
• https://www.priorygroup.com/mental-health/depression-treatment/depression-and-suicide
• https://jedfoundation.org/resource/what-is-the-connection-between-depression-and-suicide/
• https://www.healthline.com/health/depression/suicidal-depression#definition
• https://www.webmd.com/depression/depression-recognizing-signs-of-suicide