Bài viết được cố vấn bởi ThS.BSNT Nguyễn Minh Quyết – Bác sĩ khoa Tâm thần, Bệnh viện Nhi Trung ương.

Nhờ các chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng kéo dài hàng thập kỷ, hầu hết mọi người đều nhận ra rằng lạm dụng rượu có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực như tổn thương nội tạng, tai nạn ô tô và nghiện ngập.

Nhưng ảnh hưởng của rượu đến sức khỏe tâm thần lại ít được hiểu chính xác và rõ ràng. Bạn có biết, uống nhiều rượu có thể dẫn đến một tình trạng gọi là rối loạn tâm thần do rượu gây ra không?

NHỮNG CON SỐ BÁO ĐỘNG VỀ RỐI LOẠN TÂM THẦN DO RƯỢU

“Theo ghi nhận của Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, năm 2017, số vụ mắc ngộ độc rượu tăng đột biến, đặc biệt là rượu có methanol. Tổng số có 10 vụ với 115 người nhập viện và 11 người tử vong.

Cả nước hiện có hơn 320 cơ sở sản xuất rượu với quy mô lớn, sản xuất khoảng 360 triệu lít rượu/năm; các cơ sở sản xuất nhỏ có sản lượng dưới 1 triệu lít/năm và các hộ gia đình tự sản xuất ước tính khoảng 250 triệu lít/năm.

Các chuyên gia cho rằng, uống rượu bia quá mức không chỉ là nguyên nhân gây ra các hành vi thiếu chuẩn mực trong xã hội, mà còn là nguyên nhân của 31% vụ đánh giết nhau, 33% vụ hiếp dâm, 18% tai nạn giao thông và gây ra 60 loại bệnh khác nhau.

Thống kê tại Viện Sức khỏe tâm thần Trung ương cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân rối loạn tâm thần do rượu chiếm khoảng 6% và đang có xu hướng gia tăng nhanh. Nguyên nhân là do thị trường vẫn tồn tại rượu không bảo đảm an toàn, rượu chứa hàm lượng methanol cao, rượu giả tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn và nhiều người dân còn chưa nhận thức đúng về tác hại của sử dụng rượu bia.”

(Trích Báo Sức khỏe & Đời sống: https://suckhoedoisong.vn/canh-bao-nhieu-nguoi-mac-chung-roi-loan-tam-than-do-ruou-169141471.htm)

Ngày càng có nhiều trường hợp nhập viện do lạm dụng rượu - Ảnh: Internet

ĐỊNH NGHĨA RỐI LOẠN TÂM THẦN DO NGHIỆN RƯỢU VÀ CÁC DẠNG CỤ THỂ

Rối loạn tâm thần do rượu là khái niệm dùng để mô tả bất kỳ tình trạng loạn thần nào có thể xảy ra do lạm dụng rượu. Chứng rối loạn tâm thần này thường biểu hiện dưới dạng hoang tưởng và ảo giác. Nó có thể xảy ra trong các giai đoạn lạm dụng rượu khác nhau bao gồm nhiễm độc cấp tính, cai nghiện và nghiện rượu mãn tính.

Có ba nguyên nhân chính gây rối loạn tâm thần do rượu, bao gồm:

• Nhiễm độc cấp tính: Say rượu có thể gây rối loạn tâm thần, dẫn đến cảm giác xa rời thực tế. Tình trạng này thường chỉ xảy ra khi sử dụng rượu rất nặng.
• Ảo giác do rượu: Ảo giác do rượu là một dạng rối loạn tâm thần do rượu hiếm gặp, chỉ xảy ra ở những người sử dụng rượu nhiều trong thời gian dài. Tình trạng này gây ảo giác trong và sau khi uống rượu.
• Rối loạn tâm thần cai rượu: Dạng rối loạn tâm thần do rượu này xảy ra khi ai đó ngừng uống rượu. Các triệu chứng thường xảy ra tạm thời trong quá trình cai rượu ở cường độ cao và có thể khiến người bệnh hoàn toàn tách rời khỏi thực tế.

CHẨN ĐOÁN RỐI LOẠN TÂM THẦN DO RƯỢU DỰA VÀO NHỮNG TIÊU CHÍ NÀO?

Rượu có thể trực tiếp dẫn đến một số vấn đề tâm lý từ nhẹ, phổ biến đến nghiêm trọng và suy nhược. Những rối loạn này được phân loại đặc biệt là rối loạn do rượu gây ra và được coi là tách riêng biệt với các rối loạn tâm thần độc lập (rối loạn có nguyên nhân không liên quan đến rượu).

Lấy ví dụ, trầm cảm, một tác dụng phụ phổ biến của chứng nghiện rượu, cũng là một trong những dạng bệnh tâm thần phổ biến nhất trong dân số nói chung. Tùy thuộc vào việc nghiện rượu có phải là nguyên nhân gây ra trầm cảm hay không sẽ ảnh hưởng đến cách xác định bệnh, tiên lượng và cách điều trị.

Để thực sự được phân loại là rối loạn do rượu hoặc bệnh tâm thần, các tình trạng bệnh phải:

1) Là kết quả trực tiếp của tác động sinh lý của rượu

2) Xảy ra trong vòng bốn tuần kể từ lần sử dụng cuối cùng và nghiêm trọng hơn nhiều so với mức bình thường.

Trong quá trình cai nghiện hoặc nhiễm độc, bệnh nhân có thể mắc phải những loại bệnh tâm thần phổ biến như:

• Rối loạn tâm trạng: bao gồm các tình trạng như rối loạn trầm cảm do rượu gây ra hoặc rối loạn lưỡng cực do rượu gây ra, trong đó việc sử dụng rượu góp phần trực tiếp vào sự phát triển hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng liên quan đến tâm trạng. Ví dụ, việc uống nhiều rượu liên tục có thể dẫn đến cảm giác buồn bã và tuyệt vọng, giống như bệnh trầm cảm.
• Rối loạn lo âu: rối loạn lo âu, ví dụ như rối loạn lo âu tổng quát hoặc rối loạn hoảng sợ có thể bị ảnh hưởng tiêu cực hoặc gây ra bởi việc sử dụng rượu. Sự lo lắng và hoảng loạn tăng cao trong hoặc sau khi uống rượu là những ví dụ.
• Rối loạn tâm thần: rượu có thể gây ra các triệu chứng loạn thần như ảo giác và ảo tưởng. Đây thường là kết quả trực tiếp của ngộ độc rượu hoặc các triệu chứng cai rượu.
• Rối loạn giấc ngủ: Nghiện rượu mãn tính có thể làm gián đoạn giấc ngủ, dẫn đến mất ngủ do rượu. Ngược lại, rối loạn giấc ngủ có thể góp phần gây ra rối loạn tâm trạng và lo âu.
• Rối loạn thần kinh: lạm dụng rượu lâu dài có thể dẫn đến các rối loạn ảnh hưởng đến trí nhớ, sự chú ý và các chức năng nhận thức khác.
• Các tình trạng như hội chứng Wernicke-Korsakoff, đặc trưng bởi suy giảm trí nhớ nghiêm trọng, nhầm lẫn và ảo giác do thiếu thiamine (vitamin B1), là phổ biến.
• Rối loạn tình dục: lạm dụng rượu có thể dẫn đến rối loạn chức năng tình dục, chẳng hạn như rối loạn cương dương hoặc giảm ham muốn tình dục, do tác động của nó lên hệ thần kinh và cân bằng nội tiết tố.
• Rối loạn nhân cách: có thể xảy ra những thay đổi trong hành vi, tính bốc đồng và đặc điểm tính cách khi chịu ảnh hưởng của rượu, điều này có thể không nhất thiết đáp ứng các tiêu chí của rối loạn nhân cách chính thức nhưng vẫn bị ảnh hưởng bởi việc sử dụng rượu.

Rượu hầu như hợp pháp ở nhiều quốc gia cho đối tưởng trưởng thành, nhưng nó có khả năng thay đổi tâm trí khiến người dùng và đưa họ vào tình huống nguy hiểm như một số loại ma túy bất hợp pháp. Vì vậy, mặc dù thỉnh thoảng say rượu có vẻ như là một trò vui vô hại nhưng cuối cùng nó có thể làm thay đổi nghiêm trọng chức năng và chất hóa học trong não của bạn.

Nhận thức, trí nhớ, điều chỉnh tâm trạng và kiểm soát xung động cuối cùng sẽ phải trả giá nếu lạm dụng rượu. Tuy nhiên, đó chưa phải là mức độ tổn hại mà rượu gây ra cho não. Sự phát triển của bệnh tâm thần có thể làm phức tạp thêm quá trình điều trị vốn đã đầy thử thách. Nếu bạn đã từng mắc bệnh tâm thần sau hoặc trước khi lạm dụng ma túy, điều trị bằng chẩn đoán kép sẽ là cách hành động tốt nhất.

Các rối loạn tâm thần do rượu gây ra phổ biến có: rối loạn giấc ngủ, nhân cách, thần kinh,... - Ảnh: Internet

ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN TÂM THẦN DO RƯỢU: KẾT HỢP CÁC PHƯƠNG PHÁP KHÁC NHAU

Điều trị rối loạn tâm thần do rượu thường liên quan đến việc ngừng sử dụng rượu và vượt qua các triệu chứng cai nghiện. Trong trường hợp ảo giác do rượu mãn tính, thuốc tâm thần dài hạn có thể cần được kê để kiểm soát các triệu chứng. Với hầu hết các tình huống khác, việc ngừng sử dụng rượu và vượt qua quá trình cai nghiện sẽ đủ để ngăn chặn tình trạng rối loạn tâm thần đang diễn ra.

Tuy nhiên, điều quan trọng là phải thảo luận tình huống cụ thể của bạn với bác sĩ tâm thần nếu bạn hoặc người thân cai nghiện đang bị rối loạn tâm thần.

Cai nghiện rượu

Cai nghiện - hay Giải độc rượu - là quá trình cho phép cơ thể điều chỉnh khi không có rượu đồng thời xử lý các triệu chứng cai nghiện có thể xảy ra. Quá trình cai nghiện rượu có thể nguy hiểm nếu các triệu chứng cai nghiện nghiêm trọng xuất hiện, vì vậy nên có sự trợ giúp từ những người có nghiệp vụ trong quá trình cai nghiện. Quá trình cai nghiện rượu thường mất từ ​​7 đến 10 ngày.

Cai nghiện rượu nội trú

Quá trình cai nghiện rượu nội trú diễn ra sau quá trình cai nghiện và liên quan đến việc sống trong cơ sở cai nghiện - nơi cung cấp liệu pháp chuyên sâu. Sống trong cơ sở giúp giảm khả năng tiếp xúc với rượu kèm theo các biện pháp phục hồi chức năng phù hợp cho các bệnh nhân rối loạn tâm thần nặng do rượu.

Cai nghiện rượu ngoại trú

Cai nghiện rượu ngoại trú là giải pháp tốt nhất cho những người nghiện rượu ở mức độ nhẹ và đang điều trị chứng nghiện lần đầu tiên. Người cai nghiện cũng được áp dụng các phương pháp phục hồi chức năng (ngoại trú), đồng thời thường xuyên đến trung tâm điều trị để được theo dõi và kiểm tra sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, phương pháp này mang tính chuyên sâu kém hơn nội trú và do đó có xu hướng kém hiệu quả hơn.

KHÁM RỐI LOẠN TÂM THẦN DO RƯỢU TẠI PHÒNG KHÁM CHUYÊN KHOA TÂM THẦN YÊN HÒA

Phòng khám Chuyên khoa Tâm thần Yên Hòa là đơn vị khám chữa bệnh tư nhân chuyên sâu về lĩnh vực sức khỏe tâm thần và các rối loạn tâm lý - cơ thể từ phổ biến đến hiếm gặp. Bệnh nhân mắc phải chứng rối loạn tâm thần do rượu được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau như:

• Trị liệu tâm lý: liệu pháp trò chuyện, nhận thức - hành vi, thư giãn, liệu pháp gia đình, liệu pháp tâm lý nhóm, liệu pháp tâm lý nâng đỡ, liệu pháp trò chơi, liệu pháp vẽ tranh…
• Dùng thuốc: thuốc chống trầm cảm, cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh, kiểm soát hưng phấn…
• Kiểm tra sức khỏe tâm thần qua các bài test phổ biến

Liên hệ ngay hotline 0983.188.689 hoặc 0866.188.689 để được hỗ trợ cũng như hẹn lịch khám trong thời gian sớm nhất.

Nguồn tham khảo:

• https://www.healthline.com/health/alcohol/alcohol-induced-psychosis#treatment
• https://www.orlandorecovery.com/drug-addiction-resources/alcohol/psychosis-symptoms/
• https://www.castlecraig.co.uk/addiction-resources/alcohol-induced-psychosis/
• https://www.banyanmentalhealth.com/2019/06/03/what-is-alcohol-induced-psychosis/