Bài viết được cố vấn chuyên môn bởi ThS.BSNT Nguyễn Văn Hải - Bác sĩ nội trú bệnh viện Viện sức khỏe tâm thần Quốc gia, Bệnh viện Bạch Mai.
Sử dụng rượu quá nhiều trong khoảng thời gian dài gây ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng và làm mất cân bằng chuyển hóa sinh học trong cơ thể. Các triệu chứng của loạn thần do rượu xuất hiện khi người bệnh uống nhiều rượu hơn hoặc bị ép cai rượu/ngừng uống rượu bất ngờ.
TỔNG QUAN VỀ CHỨNG RỐI LOẠN TÂM THẦN DO RƯỢU
Rối loạn tâm thần do rượu hiểu đơn giản là hậu quả của việc lạm dụng hay lệ thuộc vào rượu hoặc các loại đồ uống có cồn trong một khoảng thời gian dài, tính bằng năm, gây ảnh hưởng đến não bộ.
Rượu bắt đầu phá vỡ các chất dẫn truyền thần kinh và cũng can thiệp vào hệ thống nội tiết tố có liên quan đến sự tiến triển của hầu hết các rối loạn tâm thần, chẳng hạn như lo lắng hoặc rối loạn tâm trạng.
Nghiện rượu có thể đột ngột xuất hiện, đi kèm là các dấu hiệu tương tự như các triệu chứng tâm thần. Các triệu chứng nặng hay nhẹ phụ thuộc vào mức độ lệ thuộc rượu, lượng rượu cần nạp và mức độ dễ bị tổn thương của bệnh nhân khi họ uống rượu.

Lạm dụng rượu có thể gây ra các triệu chứng tâm thần ở các mức độ khác nhau - Ảnh: Internet

DẤU HIỆU CỤ THỂ CỦA RỐI LOẠN TÂM THẦN DO RƯỢU
Rối loạn tâm thần do rượu, còn được gọi là mê sảng khi cai rượu hoặc ảo giác do rượu, biểu hiện bằng một loạt hành vi đau khổ kèm theo các triệu chứng loạn thần khác. Những điều này thường xảy ra trong hoặc ngay sau một thời gian nghiện rượu nặng, khi một người đột ngột giảm lượng rượu uống vào hoặc cố gắng bỏ rượu hoàn toàn.
Rối loạn tâm thần do rượu khác biệt với các rối loạn tâm thần nguyên phát như tâm thần phân liệt và các tình trạng như ngộ độc rượu (gây ra hậu quả về thể chất như bệnh gan).
Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của rối loạn tâm thần do rượu gây ra:

• Ảo giác: những ảo giác sống động, đáng sợ thường xảy ra. Đây có thể là thính giác (nghe thấy âm thanh, giọng nói hoặc tiếng động không có thật) hoặc thị giác (nhìn thấy những thứ, con người hoặc đồ vật không tồn tại) khiến người bệnh lo lắng và bối rối dữ dội.
• Ảo tưởng: những niềm tin sai lầm và phi lý được hình thành. Trong quá trình rối loạn tâm thần do rượu gây ra, mọi người có thể có ảo tưởng hoang tưởng, tin rằng những người khác đang âm mưu chống lại họ hoặc họ đang gặp nguy hiểm sắp xảy ra.
• Mất phương hướng: cảm giác mất phương hướng và nhầm lẫn rõ rệt là phổ biến. Những người bị ảnh hưởng có thể không biết họ đang ở đâu, hôm nay là ngày nào hoặc gặp khó khăn khi nhận ra người quen.
• Kích động: bồn chồn và kích động là phổ biến. Một người có thể trở nên cực kỳ lo lắng, bồn chồn và có thể thực hiện các hành động không mục đích hoặc thất thường.
• Sự thay đổi tâm trạng: sự thay đổi tâm trạng có thể cực kỳ nghiêm trọng, thể hiện sự sợ hãi, tức giận hoặc buồn bã dữ dội trong một thời gian ngắn. Những biến động tâm trạng này có thể không thể đoán trước được.
• Trí nhớ và sự chú ý bị suy giảm: thường thấy ở người loạn thần do rượu những suy giảm nhận thức đáng kể, bao gồm suy giảm trí nhớ và khó tập trung vào các nhiệm vụ hoặc cuộc trò chuyện.
• Triệu chứng thực thể: ngoài các triệu chứng tâm lý, những thay đổi về thể chất xảy ra, chẳng hạn như nhịp tim nhanh, đổ mồ hôi, run và huyết áp tăng cao.
• Rối loạn giấc ngủ: mất ngủ và rối loạn giấc ngủ là phổ biến, gây lú lẫn và kiệt sức.

Điều quan trọng là phải ngay lập tức liên hệ bác sĩ hoặc nhân viên y tế khi những triệu chứng này phát sinh. Mê sảng run rẩy, một dạng cai rượu nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng và cần được chăm sóc y tế khẩn cấp.
NGUYÊN NHÂN GÂY RA CHỨNG LOẠN THẦN DO RƯỢU
Các yếu tố di truyền, tâm lý, xã hội và môi trường có thể tác động đến việc uống rượu ảnh hưởng đến cơ thể và hành vi của một người. Nhiều lý thuyết cho thấy, đối với một số người, việc uống rượu có tác động mạnh đến cảm xúc, suy nghĩ có khả năng dẫn đến lạm dụng hoặc rối loạn sử dụng rượu.
Theo thời gian, uống quá nhiều rượu có thể làm thay đổi chức năng bình thường của các vùng não liên quan đến trải nghiệm khoái cảm, khả năng phán đoán và khả năng kiểm soát hành vi. Điều này có thể dẫn đến việc thèm rượu để cố gắng khôi phục lại những cảm xúc tốt đẹp hoặc giảm bớt những cảm xúc tiêu cực.
Vậy, rượu có thể gây ra hội chứng tâm thần phân liệt không?
Tâm thần phân liệt là một chứng rối loạn tâm thần có các triệu chứng ảo giác, ảo tưởng và các trải nghiệm khác về sự biến dạng thực tế. Nguyên nhân không phải do sử dụng rượu, mặc dù nghiên cứu cho thấy những người mắc bệnh tâm thần phân liệt có nguy cơ mắc chứng loạn thần do rượu hoặc rối loạn sử dụng chất kích thích khác (SUD) cao gấp ba lần.
Chưa có nghiên cứu nào chỉ ra mối quan hệ tõ ràng cho việc rượu gây ra tâm thần phân liệt. Hai hội chứng này có thể có chung các nguyên nhân cơ bản hoặc yếu tố di truyền.
Người được chẩn đoán rối loạn tâm thần do nghiện rượu có thể làm cho các triệu chứng tâm thần phân liệt khó kiểm soát hơn và gia tăng khả năng tuân thủ điều trị thấp, nhập viện và tâm trạng không ổn định.
RỐI LOẠ N TÂM THẦN DO RƯỢU CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?
Khi lạm dụng rượu gây ra các triệu chứng rối loạn tâm thần, chẳng hạn như ảo giác, ảo tưởng và suy giảm nhận thức về hành vi của một người, các tình huống nguy hiểm sẽ phát sinh như:

• Nguy cơ gây hại cho bản thân và người khác: hoang tưởng hoặc ảo giác loạn thần có thể khiến người mắc bệnh và những người khác có nguy cơ bị tổn hại thông qua các hành động như tự gây thương tích, cố gắng tự tử hoặc hành vi hung hăng đối với người khác.
• Suy giảm khả năng phán đoán: rượu làm suy yếu khả năng phán đoán, ra quyết định và nhận thức nói chung. Khi kết hợp với các triệu chứng rối loạn tâm thần, con người có thể thực hiện các hành vi nguy hiểm hoặc đưa ra những lựa chọn phi lý dẫn đến vô tình gây tổn hại. Lái xe khi say rượu là một ví dụ rõ ràng.
• Giảm nhận thức: những người ở trạng thái loạn thần do rượu gây ra có nhận thức giảm sút về thực tế. Họ có thể không nhận ra mức độ nghiêm trọng của tình trạng hoặc hậu quả của hành động của mình, điều này có thể trì hoãn việc tìm kiếm sự giúp đỡ.
• Tính dễ bị tổn thương gia tăng: các cá nhân tâm thần dễ bị tổn thương bởi người khác và bị bóc lột nói chung. Họ có thể không thể tự bảo vệ mình khỏi bị tổn hại về thể chất hoặc đưa ra quyết định đúng đắn về sự an toàn của mình.
• Tiềm ẩn hậu quả lâu dài: các đợt rối loạn tâm thần do rượu lặp đi lặp lại có thể dẫn đến tổn thương lâu dài về nhận thức và tâm lý cũng như phát triển các tình trạng sức khỏe tâm thần khác.

Nếu ai đó đang có các triệu chứng rối loạn tâm thần do rượu gây ra hoặc nếu bạn nghi ngờ ai đó bạn biết đang ở trong tình trạng này, điều cần thiết là phải tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.

Các triệu chứng tâm thần do lạm dụng rượu gây ra cực kì nguy hiểm cho người bệnh lẫn người thân - Ảnh: Internet

ĐIỀU TRỊ LOẠN THẦN DO RƯỢU NHƯ THẾ NÀO?
Thuốc chống loạn thần và cai rượu là những lựa chọn điều trị hiệu quả nhất cho chứng rối loạn tâm thần do rượu gây ra.
Trong nhiều trường hợp rối loạn tâm thần do sử dụng chất gây nghiện, các triệu chứng sẽ hết sau khi chất đó được loại bỏ khỏi cơ thể khi người bệnh đã trải qua quá trình cai nghiện.
Một loạt các triệu chứng khác có thể đi kèm với rối loạn tâm thần do rượu gây ra. Những điều này có thể phát sinh từ những tác động khác của rượu lên cơ thể bạn hoặc do cai rượu.
Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giúp giảm các triệu chứng phụ như đau đầu, buồn nôn, rối loạn tâm trạng hoặc thèm ăn. Trong một số trường hợp, chăm sóc y tế khẩn cấp hoặc ở lại cơ sở chăm sóc là điều cần thiết để giúp giảm bớt sự khó chịu tột độ hoặc để điều trị chứng mê sảng.
Bởi vì rối loạn tâm thần do rượu thường liên quan đến việc lạm dụng rượu mãn tính nên việc điều trị lâu dài thường liên quan đến liệu pháp tâm lý. Chuyên gia sức khỏe tâm thần có thể giúp người bệnh khám phá nguyên nhân cơ bản của việc lạm dụng uống rượu và đưa ra kế hoạch hạn chế đưa rượu vào cơ thể.
KHÁM RỐI LOẠN TÂM THẦN DO RƯỢU TẠI PHÒNG KHÁM CHUYÊN KHOA TÂM THẦN YÊN HÒA
Phòng khám Chuyên khoa Tâm thần Yên Hòa là đơn vị khám chữa bệnh tư nhân chuyên sâu về lĩnh vực sức khỏe tâm thần và các rối loạn tâm lý - cơ thể từ phổ biến đến hiếm gặp. Bệnh nhân mắc phải chứng rối loạn tâm thần do rượu được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau như:

• Trị liệu tâm lý: liệu pháp trò chuyện, nhận thức - hành vi, thư giãn, liệu pháp gia đình, liệu pháp tâm lý nhóm, liệu pháp tâm lý nâng đỡ, liệu pháp trò chơi, liệu pháp vẽ tranh…
• Dùng thuốc: thuốc chống trầm cảm, cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh, kiểm soát hưng phấn…
• Kiểm tra sức khỏe tâm thần qua các bài test phổ biến

Phòng khám Chuyên khoa Yên Hoa là địa chỉ thăm khám các bệnh tâm thần uy tín tại Hà Nội - Ảnh: PK Yên Hòa
Liên hệ ngay hotline 0983.188.689 hoặc 0866.188.689 để được hỗ trợ cũng như hẹn lịch khám trong thời gian sớm nhất.
Nguồn tham khảo:

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/alcohol-use-disorder/symptoms-causes/syc-20369243
• https://www.healthline.com/health/alcohol/alcohol-induced-psychosis#treatment
• https://www.castlecraig.co.uk/addiction-resources/alcohol-induced-psychosis/