Bài viết được cố vấn chuyên môn bởi ThS.BSNT Nguyễn Thị  Anh Thoa - Bác sĩ điều trị khoa Tâm thần, Bệnh viện Nhi Trung ương

      1. BỆNH CHÁN ĂN TÂM THẦN LÀ GÌ?

      Bệnh chán ăn tâm thần là một rối loạn ăn uống đặc trưng bởi cân nặng bất thường của người bệnh. Họ rất sợ hãi việc tăng cân và nhận thức sai lệch về cân nặng của cơ thể. Những người bị bệnh chán ăn đặt nặng vấn đề phải kiểm soát cân nặng và hình dáng cơ thể, họ sử dụng nhiều biện pháp cực đoan có xu hướng ảnh hưởng tới các hoạt động hàng ngày.

      Để ngăn cản việc tăng cân hoặc để tiếp tục quá trình giảm cân, họ thường cắt giảm khẩu phần ăn của bản thân một cách khắc nghiệt. Những người này có thể kiểm soát năng lượng đưa vào bằng cách móc họng ói ra ngay sau ăn hoặc lạm dụng thuốc nhuận trường, các dụng cụ dùng để giảm cân, thuốc lợi tiểu hoặc thuốc xổ. Họ cũng có thể giảm cân bằng cách tập luyện quá độ. Dù cân nặng có giảm hay không thì người bị chứng chán ăn tâm thần luôn sợ hãi về việc tăng cân.

      2. CÁC DẤU HIỆU, BIỂU HIỆN VÀ TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH CHÁN ĂN TÂM THẦN

     Các dấu hiệu thực thể của chứng chán ăn có liên quan tới sự đói khát nhưng các rối loạn còn bao gồm cả cảm xúc và các vấn đề hành vi liên quan tới nhận thức không chính xác về cân nặng và sự sợ hãi tột độ việc tăng cân hoặc trở nên béo phì.

     Dấu hiệu thực thể của chứng rối loạn ăn uống có thể bao gồm:

• Giảm cân nhanh chóng
• Vẻ ngoài ốm yếu
• Các chỉ số máu bất thường
• Mệt mỏi
• Mất ngủ
• Hoa mắt, chóng mặt
• Móng tay nhạt màu
• Tóc rụng, gãy hoặc yếu
• Rụng lông
• Mất kinh
• Táo bón
• Da khô hoặc vàng vọt
• Sợ lạnh
• Nhịp tim bất thường
• Huyết áp thấp
• Mất nước
• Loãng xương
• Tay chân sưng phù

     Các triệu chứng cảm xúc và hành vi có thể bao gồm những nỗ lực để giảm cân bằng các cách sau:

• Cực kì hạn chế nạp thức vào cơ thể bằng việc ăn kiêng hoặc ăn chay và tập thể dục quá mức
• Ăn rất nhiều nhưng tự móc họng ói ra và có thể sử dụng thuốc nhuận tràng, thuốc xổ, dụng cụ dùng để ăn kiêng hoặc các sản phẩm thảo dược
• Một vài triệu chứng cảm xúc và hành vi khác có liên quan tới chứng chán ăn như:
• Cảnh giác với thức ăn
• Từ chối ăn
• Phủ nhận bản thân đang đói bụng
• Sợ hãi việc tăng cân
• Nói dối về số lượng thức ăn đã ăn vào
• Thờ ơ
• Xa lánh xã hội
• Cáu gắt
• Giảm ham muốn tình dục
• Trầm cảm
• Có suy nghĩ muốn tự tử

Sụt cân, vẻ ngoài ốm yếu là biểu hiện rõ nhất của việc chán ăn tâm thần - Ảnh: Intenet

      3. CÁC DẤU HIỆU BÁO ĐỘNG BẠN CẦN CHÚ Ý

      Các dấu hiệu và triệu chứng của chứng chán ăn có thể rất khó để phát hiện vì người bệnh thường che giấu các thói quen ăn uống hay các triệu chứng thực thể của họ. Nếu bạn lo lắng người thân mình có thể mắc chứng chán ăn, đây là những dấu hiệu báo động bệnh:

• Bỏ bữa
• Đưa ra lí do cho việc không muốn ăn uống
• Chỉ ăn một ít và ăn một vài loại thức ăn “an toàn”, thường là những loại thức ăn ít béo và ít năng lượng
• Tuân thủ nghiêm ngặt các bữa ăn hay các nghi thức ăn uống, như nhả đồ ăn ra sau khi nhai
• Nấu đồ ăn cho người khác nhưng lại từ chối ăn
• Luôn theo dõi cân nặng của bản thân
• Than phiền về việc tăng cân hoặc béo phì
• Không muốn ăn uống ở nơi công cộng
• Có các cục chai ở tay và răng bị mòn do tìm cách gây nôn
• Mặc nhiều lớp quần áo

      4. KHI NÀO NÊN ĐI KHÁM BÁC SĨ?

      Chứng chán ăn tâm thần có thể ảnh hưởng tới cuộc sống của bạn như nhiều chứng rối loạn ăn uống khác. Tuy nhiên, rất nhiều người mắc bệnh lại không muốn được chữa trị, ít nhất là giai đoạn đầu. Mong muốn giữ dáng mảnh mai đã lấn át đi sự quan tâm của họ tới sức khỏe của bản thân. Nếu bạn lo lắng cho người thân yêu của mình, hãy động viên và thúc giục cô ấy/anh ấy tới gặp với bác sĩ.