Bài viết được cố vấn chuyên môn bởi ThS.BSCKII Nguyễn Hoàng Yến - Bác sĩ Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai

Có thể bạn đã biết, trong điều trị các vấn đề sức khỏe tâm thần, bên cạnh việc sử dụng thuốc, để đạt kết quả điều trị tốt nhất, bác sĩ thường chỉ định điều trị kết hợp các liệu pháp tâm lý, đặc biệt là tâm lý trị liệu. Để người bệnh, người nhà có thể hiểu thêm các thông tin về tâm lý trị liệu, đặc biệt là lưu ý chuẩn bị cho lần đầu đi trị liệu tâm lý,... tham khảo thông tin trong nội dung dưới đây. 

TÂM LÝ TRỊ LIỆU LÀ GÌ? VAI TRÒ CỦA TÂM LÝ TRỊ LIỆU

Tâm lý trị liệu là được hiểu là quá trình trò chuyện tập trung vào các vấn đề và tình huống cụ thể mà khách hàng gặp phải từ đó giúp khách hàng xác định và thay đổi những cảm xúc, suy nghĩ và hành vi không lành mạnh. Trị liệu tâm lý được diễn ra với một chuyên gia trị liệu hoặc bác sĩ Tâm thần được đào tạo, cấp phép và thân chủ (khách hàng). 

Mục tiêu của trị liệu tâm lý là giúp:

• Thuyên giảm triệu chứng.
• Điều chỉnh, xây dựng lại các mối quan hệ xã hội.
• Phát triển các kỹ năng ứng phó, giải quyết vấn đề nhằm tạo khả năng thích nghi tốt nhất trong môi trường sống.

Trị liệu tâm lý được diễn ra với một chuyên gia trị liệu và thân chủ (khách hàng) - Ảnh: Canva

AI NÊN THỰC HIỆN TRỊ LIỆU TÂM LÝ?

Tâm lý trị liệu có thể được chỉ định trong nhiều trường hợp người bệnh có các triệu chứng về sức khỏe tâm thần hay được chẩn đoán mắc rối loạn tâm thần cụ thể như trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn nhân cách, rối loạn lưỡng cực, tâm thần phân liệt,... 

Đa số người bệnh được chỉ định thực hiện trị liệu tâm lý khi thăm khám, được chẩn đoán và đưa ra phương pháp trị liệu phù hợp. Ngoài ra, trong một số trường hợp dưới đây, người bệnh nên thăm khám với bác sĩ chuyên khoa Sức khỏe Tâm thần để được giúp đỡ: 

• Cảm thấy buồn rầu quá mức hoặc bất lực
• Luôn cảm thấy lo lắng
• Gặp khó khăn khi đối mặt với những thách thức hàng ngày hoặc khó khăn trong tập trung vào công việc, học tập
• Sử dụng ma túy hoặc rượu một cách không lành mạnh
• Có nguy cơ tự tử hoặc thực hiện các hành vi gây hại cho người khác
• Cảm thấy tình hình của bản thân sẽ không bao giờ cải thiện, mặc dù đã nhận sự giúp đỡ từ bạn bè và gia đình
• Trải qua tình huống bị lạm dụng
• Có tình trạng bệnh lý về sức khỏe tâm thần, như tâm thần phân liệt ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bản thân

MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TRỊ LIỆU TÂM LÝ

Có nhiều phương pháp trị liệu tâm lý khác nhau. Việc lựa chọn phương pháp trị liệu tâm lý nào tùy thuộc vào tình trạng/vấn đề người bệnh gặp phải. Các nhà trị liệu có thể kết hợp các yếu tố từ các phương pháp trị liệu nhắm đáp ứng tốt nhất nhu cầu của người bệnh. 

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)

Với liệu pháp nhận thúc hành vi (CBT), nhà trị liệu sẽ giúp thân chủ xem xét kỹ suy nghĩ và cảm xúc của mình. Thân chủ sẽ hiểu suy nghĩ của bản thân ảnh hưởng đến hành động như thế nào. Thông qua liệu pháp nhận thức hành vi, khách hàng/người bệnh có thể loại bỏ những suy nghĩ và hành vi tiêu cực, đồng thời học cách áp dụng các khuôn mẫu và thói quen suy nghĩ lành mạnh hơn.

Liệu pháp nhận thức hành vi được thực hiện phổ biến trong trường hợp thân chủ có vấn đề sức khỏe tâm thần như trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn ăn uống, tự ti,...

Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT)

Đây là liệu pháp trò chuyện dựa trên liệu pháp hành vi nhận thức nhưng được điều chỉnh đặc biệt cho những người có trải nghiệm bất ổn cảm xúc cực đoan. Mục tiêu chính của các nhà trị liệu sử dụng DBT là đạt được sự cân bằng giữa việc xác nhận (chấp nhận) cảm xúc, con người mình và những thách thức cũng như lợi ích của sự thay đổi. Chuyên gia trị liệu sẽ giúp bạn học những kỹ năng mới để cải thiện khả năng điều tiết cảm xúc.

Trị liệu giữa các cá nhân (IPT)

Đây là hình thức trị liệu ngắn hạn, giúp thân chủ hiểu những vấn đề rắc rối tiềm ẩn giữa các cá nhân, như nỗi đau chưa được giải quyết, những thay đổi trong vai trò xã hội hoặc công việc, xung đột với người khác và các vấn đề liên quan đến người khác. 

Việc trị liệu có thể giúp thân chủ học những cách lành mạnh để thể hiện cảm xúc và cải thiện khả năng giao tiếp. Theo phương pháp này, một người học cách giao tiếp hoặc thể hiện cảm xúc của mình theo cách mới. Điều này có thể giúp họ xây dựng và duy trì mối quan hệ lành mạnh.

Trị liệu tâm động học

Phương pháp trị liệu này dựa trên ý tưởng rằng hành vi và sức khỏe tinh thần ỏ hiện tại chịu ảnh hưởng bởi những trải nghiệm thời thơ ấu. Thông thường mọi người sẽ không nhận ra rằng ảnh hưởng này có tồn tại.

Nhận biết những ảnh hưởng này có thể giúp mọi người hiểu nguồn gốc của những cảm xúc như sự đau khổ và lo lắng. Thân chủ sẽ làm việc với chuyên gia trị liệu để cải thiện sự tự nhận thức của mình. Khi nhận ra nguồn gốc này, nhà trị liệu có thể giúp giải quyết vấn đề và thay đổi những khuôn mẫu cũ để bạn có thể chịu trách nhiệm hoàn toàn hơn về cuộc sống của mình.

Liệu pháp gia đình

Hình thức trị liệu tâm lý này có thể hữu ích khi các vấn đề bắt nguồn từ mối quan hệ gia đình hoặc khi trẻ em hoặc thanh thiếu niên đang gặp khó khăn. Trên thực tế, liệu pháp gia đình có thể giúp ích cho thanh thiếu niên gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần cũng như có thể cải thiện sự gắn kết gia đình và nâng cao kỹ năng nuôi dạy con cái.

CẦN TRỊ LIỆU TÂM LÝ TRONG THỜI GIAN BAO LÂU ĐỂ CÓ HIỆU QUẢ?

• Thời gian trị liệu tâm lý của mỗi người sẽ khác nhau và thời gian để thấy sự cải thiện cũng không tương đồng.
• Một số người sẽ nhận thấy sự khác biệt sau khoảng 6 - 12 buổi trị liệu, trong khi những người khác có thể cần điều trị liên tục trong vài năm.
• Việc trị liệu chỉ mang lại hiệu quả khi có sự hợp tác từ bệnh nhân. Do đó, trị liệu tâm lý gần như không thể thực hiện ở những trường hợp bệnh quá nặng.

Việc trị liệu chỉ mang lại hiệu quả khi có sự hợp tác từ thân chủ/khách hàng - Ảnh: Canva

Liệu pháp tâm lý nếu thực hiện điều trị riêng lẻ trong nhiều bệnh lý, đặc biệt là các trường hợp nặng, có thể không có kết quả. Đa số các bệnh đều cần liệu pháp tâm lý như một liệu pháp hỗ trợ, kết hợp với điều trị bằng thuốc,...”

LƯU Ý LẦN ĐẦU ĐI TRỊ LIỆU TÂM LÝ

• Điều đầu tiên cần lưu ý là người bệnh phải tìm một nhà trị liệu tâm lý đáng tin cậy, có trình độ, có kỹ năng:
  • Thời gian đầu, ngoài lựa chọn dựa trên các thông tin chuyên môn, kinh nghiệm, bạn có thể thực hiện một cuộc trò chuyện sơ bộ để hiểu cách thức điều trị sẽ diễn ra như thế nào và quyết định xem bạn có cảm thấy thoải mái với nhà trị liệu đó hay không. Sự thoải mái và tin tưởng là rất cần thiết bởi trong quá trình trị liệu bạn sẽ chia sẻ các thông tin mang tính cá nhân sâu sắc. 
• Trong quá trình trị liệu tâm lý, một số người có thể trải qua những thay đổi mà bản thân không mong đợi hoặc không mong muốn. Chẳng hạn như nhớ lại những sự kiện trong quá khứ đôi khi có thể gây ra những cảm xúc tiêu cực. Giải quyết những cảm xúc này là một phần không thể thiếu trong trị liệu, nhưng nó cũng có thể là một thách thức.
• Hầu hết mọi người cảm thấy tốt hơn nhờ trị liệu, nhưng thường cần thời gian để phát huy hiệu quả.
• Trị liệu tâm lý có thể tốn kém và mất thời gian, chi phí cho một buổi trị liệu dao động khoảng 500.000 tới hơn 2 triệu đồng. 

TƯ VẤN TÂM LÝ TRỊ LIỆU TẠI PHÒNG KHÁM CHUYÊN KHOA YÊN HÒA

Phòng khám Chuyên khoa Tâm thần Yên Hòa tham vấn và trị liệu cho hầu hết các đối tượng từ trẻ em, thanh thiếu niên, người lớn, người đã lập gia đình, bệnh nhân và thân nhân bệnh nhân mắc bệnh nan y mãn tính, những người trong nhóm yếu thế, dễ bị tổn thương.

• Đội ngũ bác sĩ, chuyên gia trị liệu có chuyên môn cao là các Phó giáo sư, Tiến sĩ, Thạc sĩ, Bác sĩ Nội trú,... công tác tại bệnh viện đầu ngành: Viện Sức khỏe Tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đại học Y, Bệnh viện Nhi Trung ương,...
• Chi phí tư vấn tâm lý trị liệu hợp lý, từ 300.000đ/30 phút.
• Phòng khám tư đảm bảo sự riêng tư, không gian phù hợp để thực hiện trị liệu.

Nếu nhận thấy mình có những vấn đề về tâm lý cần được giải tỏa, hãy liên hệ ngay hotline 0983.188.689 hoặc 0866.188.689 để được hỗ trợ cũng như hẹn lịch tư vấn trong thời gian sớm nhất!

Nguồn tham khảo:

1. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/23445-pyschotherapy
2. https://www.medicalnewstoday.com/articles/156433#what-to-expect
3. https://www.nimh.nih.gov/health/topics/psychotherapies