Bài viết được cố vấn chuyên môn bởi ThS.BSNT Phạm Thành Luân - Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

Tự kỷ hay Rối loạn phổ tự kỷ là các rối loạn phát triển thần kinh đặc trưng bởi sự tương tác và giao tiếp xã hội kém, các hành vi lặp đi lặp lại và rập khuôn, sự phát triển trí tuệ không đều, đôi khi có khuyết tật về trí tuệ. Các triệu chứng của tự kỷ thường bắt đầu từ giai đoạn sớm của thời thơ ấu.

Theo Hiệp hội Nhi khoa của Mỹ, trẻ em nên được sàng lọc phát triển vào các thời điểm 9 - 8 - 24 hoặc 20 tháng. Đặc biệt, sàng lọc tự kỷ nên được thực hiện lúc trẻ tròn 18 và 24 tháng tuổi. Ở các mốc tháng tuổi này, nếu kết quả sàng lọc cho dấu hiệu bất thường về tâm lý hay sự phát triển ở trẻ, các chuyên gia hoặc bác sĩ sẽ thực hiện thêm một số bài test/đánh giá để chẩn đoán chính xác tình trạng của bé.
 

Trẻ em cần được sàng lọc tự kỷ từ sớm - Ảnh: Getty Images

BẢNG KIỂM M-CHAT - BÀI TEST TRẺ TỰ KỶ DƯỚI 2 TUỔI PHỔ BIẾN

Theo định nghĩa trích từ bài viết của Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, M-CHAT (Modified Checklist of Autism in Toddlers) là bộ câu hỏi sàng lọc nguy cơ tự kỷ cho trẻ từ 16 đến 30 tháng của các tác giả Diana L. Robins, Deborah Fein, và Marianne Barton phát triển với hai phiên bản: M-CHAT-R dành cho mọi đối tượng người dùng và M-CHAT-R/F dành cho cán bộ y tế để làm chuyên sâu hơn.

20 câu hỏi trong bảng kiểm M-CHAT-R làm nhiệm vụ tầm soát rối loạn phổ tự kỷ, chẩn đoán các dấu hiệu bất thường ở trẻ, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp, cải thiện mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.

NỘI DUNG BÀI TEST TRẺ TỰ KỶ  DƯỚI 2 TUỔI M-CHAT-R

Bảng kiểm chẩn đoán tự kỷ ở trẻ M-CHAT-R bao gồm 20 câu hỏi cụ thể về hành vi của trẻ trong sinh hoạt hằng ngày. Mỗi câu hỏi sẽ được trả lời bằng đáp án CÓ hoặc KHÔNG.

Nội dung chi tiết cùa 20 câu hỏi trong bảng kiểm M-CHAT-R như sau:

1. Nếu bạn chỉ vào một điểm trong phòng, con bạn có nhìn theo không? Ví dụ: Nếu bạn chỉ vào đồ chơi hay con vật, con bạn có nhìn vào đồ chơi đó hay con vật đó không?)

   2. Bạn có bao giờ tự hỏi liệu con bạn có bị điếc không?

3. Con bạn có chơi trò chơi tưởng tượng hoặc giả vờ không? Ví dụ: Giả vờ uống nước từ một cái cốc rỗng, giả vờ nói chuyện điện thoại, hay giảvờ cho búp bê hoặc thú giả ăn?

   4. Con bạn có thích leo trèo lên đồ vật không? Ví dụ: Trèo lên đồ đạc trong nhà, đồ chơi ngoài trời, hoặc leo cầu thang

   5. Con bạn có làm các chuyển động ngón tay một cách bất thường đến gần mắt của bé không? Ví dụ: Con bạn có vẫy/ đưa qua đưa lại ngón tay gần mắt của bé)

   6. Con bạn có dùng ngón tay trỏ của bé để yêu cầu việc gì đó, hoặc để muốn được giúp đỡ không? Ví dụ: Chỉ vào bim bim hoặc đồ chơi ngoài tầm với)

   7. Con bạn có dùng một ngón tay để chỉ cho bạn thứ gì đó thú vị mà trẻ thích thú không? Ví dụ: Chỉ vào máy bay trên bầu trời hoặc 1 cái xe tải lớn trên đường)

   8. Con bạn có thích chơi với những đứa trẻ khác không? Ví dụ: Con bạn có quan sát những đứa trẻ khác, cười với những trẻ này hoặc tới chơi với chúng không)

   9. Con bạn có khoe bạn những đồ vật bằng cách mang hay ôm chúng đến cho bạn xem không phải để được bạn giúp đỡ, chỉ để chia sẻ với bạn không? Ví dụ: Khoe với bạn 1 bông hoa, thú giả, hoặc 1 cái xe tải đồ chơi)

   10. Con bạn có đáp lại khi được gọi tên không? Ví dụ: Con bạn có ngước tìm người gọi, nói chuyện, hay bập bẹ, hoặc ngừng việc bé đang làm khi bạn gọi tên của bé?)

   11. Khi bạn cười với con bạn, con bạn có cười lại với bạn không?

12. Con bạn có cảm thấy khó chịu bởi những tiếng ồn xung quanh? Ví dụ: Con bạn có hét lên hay khóc khi nghe tiếng ồn của máy hút bụi, hoặc nhạc to?

   13. Con bạn của bạn có đi bộ không?

14. Con bạn có nhìn vào mắt bạn khi bạn đang nói chuyện với bé, chơi cùng bé hoặc mặc quần áo cho bé không?

15. Con bạn có bắt chước những điều bạn làm không? Ví dụ: Vẫy tay bye bye, vỗ tay, hoặc tạo ra những âm thanh vui vẻ khi bạn làm

   16. Nếu bạn quay đầu để nhìn gì đó, con bạn có nhìn xung quanh để xem bạn đang nhìn cái gì không?

17. Con bạn có cố gắng gây sự chú ý để bạn phải nhìn vào bé không? Ví dụ: Con bạn có nhìn bạn để được bạn khen ngợi, hoặc nói “nhìn” hoặc “nhìn con”?

   18. Con bạn của bạn có hiểu bạn nói gì khi bạn yêu cầu con làm không? Ví dụ: Nếu bạn không chỉ tay, con bạn có hiểu “để sách lên ghế” hoặc “đưa mẹ/bố cái chăn” không?

   19. Nếu có điều gì mới lạ, con bạn có nhìn bạn để xem bạn cảm thấy thế nào về việc xảy ra không? Ví dụ: Nếu con bạn nghe thấy 1 âm thanh lạ hoặc thú vị, hoặc nhìn thấy đồ chơi mới, con bạn có nhìn bạn không?)

   20. Con bạn có thích những hoạt động mang tính chất chuyển động không? Ví dụ: Được lắc lư hoặc nâng lên hạ xuống trên đầu gối của bạn không?

HƯỚNG DẪN CHẤM ĐIỂM CHO BẢNG KIỂM TỰ KỶ M-CHAT-R

Câu trả lời CÓ = 1 điểm, KHÔNG = 0 điểm. Sau khi hoàn thành 20 câu hỏi, người thực hiện sẽ tổng kết số điểm và dựa vào hướng dẫn sau để đánh giá kết quả cuối cùng:

• 0 - 2 điểm - NGUY CƠ TỰ KỶ THẤP: chưa có dấu hiệu mắc rối loạn tự kỷ ở trẻ. Bố mẹ cần quan sát thêm các hành vi của con. Nếu bài test được thực hiện cho trẻ dưới 24 tháng, hãy làm lại một lần nữa khi trẻ đủ 2 tuổi.
• 3 - 7 điểm - NGUY CƠ TỰ KỶ TRUNG BÌNH: xác nhận kết quả sàng lọc tự kỷ dương tính, nghĩa là trẻ có khả năng đã mắc chứng tự kỷ. Lúc này, bố mẹ hoặc người giám hộ cần đưa trẻ đến bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia tâm lý để được tiến hành các biện pháp nghiệp vụ nhằm chẩn đoán chính xác mức độ tự kỷ ở trẻ.
• 8 - 20 điểm - NGUY CƠ TỰ KỶ CAO: trẻ cần được chẩn đoán chuyên môn và can thiệp sớm để hạn chế tình trạng tự kỷ ngày càng nặng cũng như những tình huống không mong muốn xảy ra. 

Kết quả bài test M-CHAT là cơ sở để phụ huynh đưa con đi chẩn đoán tự kỷ với chuyên gia - Ảnh: Internet

LƯU Ý KHI SỬ DỤNG BẢNG KIỂM TỰ KỶ M-CHAT

Những bài test trẻ tự kỷ dưới 2 tuổi như bảng kiểm M-CHAT có độ nhạy cao, song trong một số trường hợp thường cho kết quả dương tính giả, nghĩa là chưa chắc trẻ mắc chứng tự kỷ. Tuy nhiên, kết quả thu được sẽ là cơ sở để phụ huynh và người thân chủ động đưa trẻ đến các phòng khám, trung tâm tâm lý uy tín để được đánh giá chuyên sâu.

Phụ huynh khi thực hiện trả lời các câu hỏi trong bảng kiểm cần bình tĩnh, giữ tinh thần khách quan đồng thời quan sát con kỹ càng để đưa ra câu trả lời chính xác nhất. Trong nhiều trường hợp, phụ huynh nên nhờ dự hỗ trợ của người có chuyên môn để hiểu rõ nội dung bảng kiểm để cung cấp câu trả lời cần thiết. 

Nguồn: https://mchatscreen.com/wp-content/uploads/2015/09/M-CHAT-R_F_VietnameseCCIHP2015.pdf