Bài viết được cố vấn chuyên môn bởi ThS.BSNT Nguyễn Văn Hải -  Bác sĩ Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai

Tự kỷ ám thị hay tự thôi miên đề cập đến việc một người tự tác động đến suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của bản thân thông qua những lời nói hoặc hình ảnh lặp đi lặp lại. Đây là một phương pháp được sử dụng để tạo động lực nhưng cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực nếu vận dụng không đúng cách. 

Ví dụ, một người tự nhủ "Tôi có thể làm được" trước khi tham gia một kỳ thi quan trọng có thể sẽ đạt kết quả tốt hơn so với người luôn lo lắng, nghĩ rằng mình sẽ thất bại. Ngược lại, một người thường xuyên tự ám thị rằng mình "xui xẻo" có thể gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống.

Bài viết này là giúp bạn hiểu rõ hơn về tự kỷ ám thị, cách thức hoạt động và ứng dụng trong cuộc sống.

Tự kỷ ám thị có phải là bệnh không? - Ảnh: Canva

TỰ KỶ ÁM THỊ CÓ PHẢI LÀ BỆNH TỰ KỶ?

Tự kỷ ám thị và bệnh tự kỷ (hay còn gọi là rối loạn phổ tự kỷ - ASD) là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau.

• Tự kỷ ám thị:
  • Là hiện tượng tự tác động đến suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của bản thân thông qua những lời nói hoặc hành động lặp đi lặp lại.
  • Có thể mang tính tích cực hoặc tiêu cực, ảnh hưởng mạnh mẽ đến cuộc sống của mỗi người.
  • Không phải là một bệnh lý, mà là một hiện tượng tâm lý phổ biến.
  • Có thể tự điều chỉnh hoặc cần hỗ trợ từ chuyên gia.   
• Bệnh tự kỷ:
  • Là rối loạn phát triển thần kinh đặc trưng bởi sự khiếm khuyết trong tương tác và giao tiếp xã hội cũng như có các hành vi định hình lặp lại và chức năng cuộc sống bị hạn chế.
  • Thường xuất hiện sớm trong giai đoạn phát triển của trẻ (trước 3 tuổi).
  • Là một bệnh lý cần được chẩn đoán và điều trị bởi bác sĩ tâm thần và chuyên gia tâm lý.

Tổng quan chung, tự kỷ ám thị không phải là bệnh lý. Tự kỷ ám thị có thể được kiểm soát và thay đổi bằng cách áp dụng những phương pháp như: nâng cao nhận thức về bản thân, tăng cường sự tự tin, luyện tập kỹ năng kiểm soát suy nghĩ. Trong nhiều trường hợp điều trị bệnh, tự kỷ ám thị cũng được ứng dụng lâm sàng, chẳng hạn như trong phục hồi chức năng, giảm căng thẳng hoặc trị liệu giảm đau

MẶT TÍCH CỰC VÀ TIÊU CỰC CỦA TỰ KỶ ÁM THỊ

Tự kỷ ám thị tích cực

Tự kỷ ám thị tích cực là việc sử dụng những lời nói hoặc hình ảnh tích cực để củng cố niềm tin vào bản thân và khả năng của mình. Điều này có thể giúp:

• Tăng cường sự tự tin: Tự nhủ những lời động viên, khẳng định bản thân giúp củng cố niềm tin và khả năng đạt được mục tiêu.
• Nâng cao hiệu quả công việc: Tự tin vào bản thân và khả năng của mình giúp tập trung tốt hơn và hoàn thành công việc hiệu quả.
• Thúc đẩy sự phát triển: Niềm tin lạc quan và tích cực giúp con người dám nghĩ dám làm, thử thách bản thân và khám phá tiềm năng.
• Cải thiện sức khỏe tinh thần: Tự kỷ ám thị tích cực giúp giảm lo âu, căng thẳng, tạo cảm giác hạnh phúc và bình an.

Ví dụ:

• "Tôi có thể học tốt môn toán."
• "Tôi sẽ thành công trong công việc."
• "Tôi là một người tốt bụng và đáng yêu."

Nếu được áp dụng tích cực, tự kỷ ám thị có thể củng cố niềm tin vào bản thân và khả năng của mình - Ảnh: Canva

Tự kỷ ám​​​​​​​ thị tiêu cực

Tự kỷ ám thị tiêu cực là việc sử dụng những lời nói hoặc hình ảnh tiêu cực để hạ thấp giá trị bản thân và khiến bản thân tin rằng mình không thể thành công. Điều này có thể gây những tác hại như:

• Hạn chế sự phát triển: Suy nghĩ tiêu cực và niềm tin sai lầm kìm hãm tiềm năng, khiến một người dễ né tránh thử thách và dễ dàng bỏ cuộc.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, gây ra lo âu, căng thẳng: Tự ám thị những điều tiêu cực khiến con người lo lắng, sợ hãi và có thể dẫn đến những rối loạn tâm lý.
• Gây ra những hành vi sai lầm: Niềm tin sai lệch có thể dẫn đến những hành động sai lầm, ảnh hưởng đến bản thân và người xung quanh.
• Làm giảm chất lượng cuộc sống: Suy nghĩ tiêu cực và lo âu ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, khiến con người cảm thấy buồn bã, chán nản và mất đi niềm vui trong cuộc sống.

Ví dụ:

• "Tôi không đủ giỏi."
• "Tôi sẽ thất bại."
• "Tôi là một người vô dụng."

Thông thường, tự kỷ ám thị không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu gặp phải những tình trạng sau đây, bạn nên cân nhắc tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý:

• Những suy nghĩ tiêu cực lặp đi lặp lại khiến bạn mất kiểm soát hành vi.
• Khiến bạn lo lắng, căng thẳng, sợ hãi quá mức.
• Gây khó khăn trong việc học tập, làm việc và giao tiếp xã hội.
• Bạn có nguy cơ làm hại bản thân hoặc người khác.
• …

CÁCH THỨC HOẠT ĐỘNG CỦA TỰ KỶ ÁM THỊ

Tự kỷ ám thị hoạt động dựa trên nguyên tắc của tiềm thức. Khi bạn lặp đi lặp lại một điều gì đó, nó sẽ được ghi nhớ vào tiềm thức và ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm xúc và hành vi. Suy nghĩ lặp đi lặp lại sẽ hình thành nên những "con đường thần kinh" trong não, củng cố niềm tin và định hướng hành vi của chúng ta.

Ví dụ, nếu bạn thường xuyên tự nhủ rằng mình "xui xẻo", bạn sẽ có xu hướng chú ý đến những điều tiêu cực xảy ra trong cuộc sống và bỏ qua những điều tích cực. Điều này khiến bạn càng tin tưởng hơn vào niềm tin "xui xẻo" của mình, dẫn đến những hành vi tiêu cực như né tránh thử thách hoặc không dám theo đuổi ước mơ.

CÁCH ỨNG DỤNG TỰ KỶ ÁM THỊ VÀO CUỘC SỐNG

Tự kỷ ám thị có thể được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống như:

• Tăng cường sự tự tin: 
  • Lặp đi lặp lại những lời nói tích cực về bản thân có thể giúp một người tự tin hơn vào khả năng của mình.
  • Nhắc nhở bản thân về những thành công và điểm mạnh của mình.
  • Tập trung vào những điều tốt đẹp mà bạn có và những điều bạn đã đạt được.
• Vượt qua khó khăn: Khi gặp phải khó khăn, tự kỷ ám thị có thể giúp bạn giữ vững tinh thần và tìm kiếm giải pháp.
  • Hình dung bản thân thành công trong những tình huống mà bạn thường lo lắng.
  • Sử dụng kỹ thuật thư giãn để giảm bớt căng thẳng và lo âu.
  • Nói với bản thân rằng bạn có thể kiểm soát được nỗi sợ hãi của mình.
• Đạt được mục tiêu: Tự kỷ ám thị có thể giúp bạn tập trung vào mục tiêu và hành động để đạt được nó.
  • Chia nhỏ mục tiêu thành những bước nhỏ và dễ thực hiện.
  • Tập trung vào những gì bạn cần làm để đạt được mục tiêu thay vì những khó khăn và thử thách.
  • Tự nhủ rằng bạn sẽ thành công và ăn mừng những thành công nhỏ trên đường đi.
• Cải thiện sức khỏe tinh thần:
  • Tập trung vào những suy nghĩ tích cực và loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực.
  • Thay đổi những niềm tin sai lầm về bản thân và thế giới.
  • Luyện tập lòng biết ơn và trân trọng những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Mặc dù vậy, cần lưu ý rằng tự kỷ ám thị chỉ là một công cụ hỗ trợ. Để đạt được thành công, bạn cần phải có sự nỗ lực, quyết tâm và hành động .Tự kỷ ám thị là một công cụ mạnh mẽ có thể ảnh hưởng đến cuộc sống của chúng ta theo cả hai hướng tích cực và tiêu cực. Việc sử dụng một cách có ý thức và hiệu quả sẽ giúp bạn đạt được những điều mong muốn trong cuộc sống.

Nguồn tham khảo:

1. https://nhidong.org.vn/Data/bvnhidong/bvnhidong/Attachments/2018_9/50_v_-_hieu_biet_ve_tu_ky_-_ths_duong_-_bvnd1_139201816.pdf
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8858297/